โกเบคลี เตเป เผยโฉมปฏิทินสุริยคติโบราณที่เก่าแก่ที่สุดในโลก

การค้นพบล่าสุดที่แหล่งโบราณคดีโกเบคลี เตเป ในประเทศตุรกีตอนใต้ ได้เปิดเผยหลักฐานที่น่าทึ่งเกี่ยวกับความเข้าใจทางดาราศาสตร์ของมนุษย์ยุคโบราณ นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเอดินเบอระได้ทำการศึกษาการแกะสลักบนเสาหินที่มีอายุราว 12,000 ปี และพบว่าสัญลักษณ์เหล่านี้อาจเป็นตัวแทนของปฏิทินสุริยคติที่เก่าแก่ที่สุดในโลก การค้นพบนี้ไม่เพียงแต่เผยให้เห็นถึงความซับซ้อนของอารยธรรมโบราณเท่านั้น แต่ยังท้าทายความเข้าใจของเราเกี่ยวกับพัฒนาการทางปัญญาของมนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์อีกด้วย

จากการวิเคราะห์อย่างละเอียด นักวิจัยพบว่าสัญลักษณ์รูปตัว V ที่แกะสลักบนเสาหินแต่ละอันอาจแทนวันหนึ่งวัน ทำให้สามารถนับเป็นปฏิทินสุริยะที่มี 365 วันได้บนเสาหินเพียงต้นเดียว โครงสร้างของปฏิทินนี้ประกอบด้วย 12 เดือนตามวงจรของดวงจันทร์ และมีวันพิเศษอีก 11 วัน ซึ่งอาจใช้เพื่อปรับให้สอดคล้องกับปีสุริยคติ นอกจากนี้ ยังมีการระบุจุดที่แสดงถึงการเกิดขึ้นของวันครีษมายันหรือวันที่กลางวันยาวนานที่สุดในรอบปี โดยใช้สัญลักษณ์รูป V ที่สวมอยู่รอบคอของรูปสลักสัตว์คล้ายนก ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเข้าใจอันลึกซึ้งเกี่ยวกับการเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์และการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล

การค้นพบนี้ยังชี้ให้เห็นว่าปฏิทินที่โกเบคลี เตเป อาจเป็นปฏิทินจันทรุปราคา (lunisolar calendar) ที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ซึ่งคำนวณเวลาโดยอาศัยทั้งวงจรของดวงจันทร์และตำแหน่งของดวงอาทิตย์ ระบบปฏิทินแบบนี้มีความซับซ้อนและแม่นยำกว่าปฏิทินจันทรคติหรือสุริยคติแบบเดี่ยว และแสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าทางดาราศาสตร์ของมนุษย์ยุคนั้น ที่น่าสนใจไปกว่านั้นคือ ปฏิทินนี้มีอายุเก่าแก่กว่าตัวอย่างอื่นๆ ที่เคยค้นพบมาก่อนหน้านี้เป็นเวลาหลายพันปี

นอกจากนี้ นักวิจัยยังเสนอทฤษฎีที่น่าสนใจว่า การแกะสลักเหล่านี้อาจบันทึกเหตุการณ์สำคัญทางธรรมชาติ เช่น การชนของเศษดาวหางที่กระทบโลกเมื่อประมาณ 13,000 ปีก่อน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของยุคน้ำแข็งขนาดเล็กที่ยาวนานกว่า 1,200 ปี เหตุการณ์นี้อาจส่งผลกระทบอย่างมากต่อวิถีชีวิตของผู้คนในยุคนั้น และอาจเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการสร้างระบบปฏิทินเพื่อติดตามและคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ
การค้นพบที่โกเบคลี เตเป ยังยืนยันว่าชาวโบราณสามารถบันทึกวันที่โดยใช้การเคลื่อนที่ของแกนโลก (precession) ซึ่งส่งผลต่อการเคลื่อนที่ของกลุ่มดาวบนท้องฟ้า ได้อย่างน้อย 10,000 ปีก่อนที่นักดาราศาสตร์ชาวกรีก ฮิปปาร์คัส จะบันทึกไว้ในปี 150 ก่อนคริสต์ศักราช ความรู้เช่นนี้แสดงให้เห็นถึงความเฉลียวฉลาดและความเข้าใจอันลึกซึ้งเกี่ยวกับจักรวาลของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์

การค้นพบนี้ไม่เพียงแต่เป็นการเปิดหน้าใหม่ในประวัติศาสตร์ดาราศาสตร์เท่านั้น แต่ยังท้าทายความเข้าใจของเราเกี่ยวกับสังคมโบราณและความรู้ทางดาราศาสตร์ของพวกเขา มันแสดงให้เห็นว่ามนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์มีความสามารถในการสังเกตและวิเคราะห์ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติได้อย่างซับซ้อนมากกว่าที่เราเคยคิด และอาจนำไปสู่การทบทวนทฤษฎีเกี่ยวกับพัฒนาการทางปัญญาของมนุษยชาติ การศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับโกเบคลี เตเป และแหล่งโบราณคดีอื่นๆ ที่มีอายุใกล้เคียงกัน อาจเผยให้เห็นข้อมูลใหม่ๆ เกี่ยวกับวิวัฒนาการทางวัฒนธรรมและความรู้ของมนุษย์ในยุคเริ่มแรกของอารยธรรม